موتور خودرو در هنگام کار، حجم زیادی گرما تولید می‌کند. این گرما حاصل احتراق سوخت در سیلندرها، اصطکاک قطعات داخلی و فشار زیاد روی موتور است. اگر سیستم خنک‌کننده وظیفه خود را به درستی انجام ندهد، نتیجه آن جوش آوردن موتور ماشین خواهد بود. علت جوش اوردن ماشین می‌تواند عوامل مختلفی باشد: از کمبود آب رادیاتور گرفته تا خرابی ترموستات یا حتی مشکلاتی در روغن موتور. شناخت دقیق دلایل جوش آوردن موتور خودرو به رانندگان کمک می‌کند تا از بروز مشکلات بزرگ‌تر مانند آسیب دیدن واشر سرسیلندر یا سوختن موتور جلوگیری کنند. در چنین شرایطی داشتن قطعات یدکی مطمئن مثل لوازم یدکی کاپرا یا دیگر برندها می‌تواند خیال راننده را راحت‌تر کند.
در این مقاله به‌طور کامل بررسی می‌کنیم:
🔷سیستم خنک‌کننده خودرو چگونه کار می‌کند؟
🔷۱۲ علت اصلی جوش آوردن خودرو چیست؟
🔷علائم جوش اوردن ماشین چه هستند و چطور آن‌ها را بشناسیم؟
🔷در صورت اوردن ماشین چه کنیم و چه اقداماتی خطرناک است؟
🔷روش‌های پیشگیری از جوش آوردن موتور خودرو کدامند؟
سیستم خنک‌کننده خودرو چگونه کار می‌کند؟
قبل از اینکه به سراغ دلایل و علائم برویم، بهتر است با عملکرد سیستم خنک‌کننده آشنا شویم. این سیستم به‌نوعی قلب تپنده‌ای است که وظیفه دارد حرارت اضافی موتور را به بیرون منتقل کند.
✔️چرخه عملکرد: مایع خنک‌کننده (ترکیب آب و ضدیخ) در کانال‌های اطراف سیلندر گردش می‌کند. این مایع گرمای ایجاد شده در موتور را جذب کرده و به رادیاتور می‌برد. در رادیاتور، گرما از طریق پره‌ها به هوای محیط منتقل می‌شود و سپس مایع خنک شده دوباره به موتور بازمی‌گردد.
✔️واتر پمپ (پمپ آب): نقش آن، به گردش درآوردن مایع خنک‌کننده است. اگر واتر پمپ خراب شود، مایع در سیستم جریان نمی‌یابد و دمای موتور به سرعت بالا می‌رود.
✔️ترموستات: این قطعه دمای مایع خنک‌کننده را تنظیم می‌کند. وقتی موتور سرد است، مسیر رادیاتور را می‌بندد تا موتور سریع‌تر گرم شود. پس از رسیدن به دمای مناسب، ترموستات باز می‌شود و مایع به سمت رادیاتور می‌رود. خرابی ترموستات یکی از رایج‌ترین دلایل جوش آوردن موتور خودرو است.
✔️رادیاتور: گرما را از مایع گرفته و به هوا منتقل می‌کند. هرگونه گرفتگی یا رسوب در رادیاتور باعث کاهش کارایی آن خواهد شد.
✔️فن رادیاتور: وظیفه دارد وقتی سرعت جریان هوا کم است (مثلاً در ترافیک)، به خنک شدن رادیاتور کمک کند. خرابی فن یکی از شایع‌ترین پاسخ‌ها به این پرسش است که علت جوش اوردن ماشین چیست؟
✔️شلنگ‌ها و درپوش رادیاتور: شلنگ‌ها مسیر انتقال مایع هستند و درپوش وظیفه دارد فشار مناسب را حفظ کند. اگر درپوش خراب شود، مایع زودتر به جوش می‌آید.
پس به طور خلاصه سیستم خنک‌کننده مانند یک چرخه مداوم کار می‌کند. اگر هر بخش این چرخه مختل شود، نتیجه آن جوش آوردن موتور ماشین خواهد بود.
۱۲ علت اصلی جوش آوردن خودرو
وقتی موتور ماشین بیش از حد داغ می‌کند و جوش می‌آورد، معمولاً دلیل آن یکی از نقص‌های سیستم خنک‌کننده یا شرایط سخت رانندگی است. خیلی از رانندگان فکر می‌کنند جوش آوردن موتور فقط به خاطر کمبود آب رادیاتور اتفاق می‌افتد، در حالی‌که عوامل دیگری مثل خرابی فن، ترموستات، واتر پمپ یا حتی استفاده از مایع خنک‌کننده نامناسب هم می‌تواند باعث این مشکل شود. شناخت دقیق این دلایل کمک می‌کند زودتر مشکل را پیدا کنیم و جلوی آسیب جدی به موتور را بگیریم. در ادامه ۱۲ مورد از مهم‌ترین دلایل جوش آوردن موتور ماشین را بررسی می‌کنیم تا بدانید هرکدام چه نشانه‌هایی دارند و چگونه می‌توان آن‌ها را برطرف یا پیشگیری کرد.
کمبود آب رادیاتور یا مایع خنک‌کننده
کمبود مایع خنک‌کننده یکی از رایج‌ترین علت جوش آوردن موتور ماشین است. مایع خنک‌کننده وظیفه دارد گرمای موتور را جذب کرده و آن را به رادیاتور منتقل کند تا خنک شود. اگر سطح آب یا ضدیخ پایین بیاید، حرارت موتور جایی برای رفتن ندارد و دما به سرعت افزایش می‌یابد. این مشکل ممکن است به دلیل نشتی شلنگ‌ها، خرابی درب رادیاتور یا حتی تبخیر طبیعی مایع رخ دهد. علامت‌های کمبود مایع شامل بالا رفتن سریع آمپر آب، شنیدن صدای غرغر از رادیاتور و کاهش عملکرد بخاری در زمستان است. برای پیشگیری، همیشه قبل از سفر طولانی سطح مایع خنک‌کننده را چک کنید و از ترکیب ضدیخ و آب مقطر با کیفیت استفاده کنید. رعایت این نکات ساده می‌تواند از آسیب جدی به موتور و هزینه‌های تعمیر سنگین جلوگیری کند.
خرابی فن رادیاتور
فن رادیاتور نقش حیاتی در خنک نگه داشتن موتور دارد، به‌خصوص زمانی که خودرو در ترافیک یا توقف طولانی است. فن، هوا را روی پره‌های رادیاتور می‌کشد تا مایع خنک‌کننده گرمای موتور را دفع کند. اگر فن خراب باشد یا سرعت کافی نداشته باشد، رادیاتور نمی‌تواند گرما را منتقل کند و موتور به سرعت داغ می‌کند. معمولاً در روزهای گرم یا مسیرهای پر ترافیک این مشکل بیشتر دیده می‌شود. علائم خرابی فن شامل بالا رفتن سریع آمپر، خروج بخار از کاپوت و ضعیف شدن کولر است. بررسی دوره‌ای فیوزها، سیم‌کشی و موتور فن، و سرویس منظم، می‌تواند جلوی خرابی و جوش آوردن خودرو را بگیرد. رعایت این نکات ساده باعث می‌شود سیستم خنک‌کننده همیشه آماده کار باشد و موتور آسیب نبیند.
خرابی ترموستات
ترموستات قطعه‌ای مهم در سیستم خنک‌کننده است که مسیر جریان مایع خنک‌کننده را باز و بسته می‌کند. وقتی موتور سرد است، ترموستات بسته می‌ماند تا موتور سریع‌تر گرم شود، و وقتی دما به حد مناسب رسید، باز می‌شود تا مایع خنک‌کننده گردش کند. اگر ترموستات گیر کند یا باز نشود، آب در موتور باقی می‌ماند و دما سریع بالا می‌رود. علامت‌های خرابی ترموستات شامل بالا رفتن ناگهانی دمای موتور، سرد ماندن شلنگ بالای رادیاتور و جوش آوردن موتور حتی در شرایط عادی است. تعویض به موقع ترموستات و استفاده از قطعات باکیفیت ساده‌ترین راه پیشگیری است. این کار از داغ شدن موتور، آسیب به واشر سرسیلندر و هزینه‌های تعمیر سنگین جلوگیری می‌کند و عمر سیستم خنک‌کننده را افزایش می‌دهد.
خرابی واتر پمپ
واتر پمپ قلب سیستم خنک‌کننده است و وظیفه دارد مایع خنک‌کننده را در موتور و رادیاتور به گردش درآورد. اگر پروانه واتر پمپ بشکند یا تسمه آن پاره شود، جریان مایع متوقف می‌شود و موتور خیلی سریع داغ می‌کند. نشانه‌های خرابی شامل صدای غیرعادی، لرزش، کم شدن آب بدون دلیل مشخص و افزایش دمای ناگهانی موتور است. سرویس دوره‌ای تسمه و بررسی سلامت واتر پمپ می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند. توجه به عملکرد واتر پمپ اهمیت زیادی دارد، زیرا خرابی آن می‌تواند منجر به جوش آوردن موتور ماشین و آسیب جدی به قطعات داخلی موتور شود. نگهداری مناسب این قطعه ساده، هزینه‌های تعمیر سنگین را کاهش می‌دهد و سیستم خنک‌کننده را همیشه آماده نگه می‌دارد. انتخاب قطعات باکیفیت مانند لوازم یدکی وینگل یا برندهای معتبر مشابه خیال شما را برای رفع مشکل واتر پمپ راحت می‌کند.
گرفتگی رادیاتور
گرفتگی رادیاتور یکی از علت جوش اوردن ماشین است. رادیاتور وظیفه دارد گرمای موتور را به هوا منتقل کند. اگر داخل آن رسوب، زنگ‌زدگی یا گل و لای جمع شود، جریان آب کند شده و تبادل حرارت کاهش می‌یابد. حتی گرفتگی پره‌های بیرونی با گرد و خاک یا حشرات می‌تواند مانع خنک شدن موتور شود. علائم گرفتگی شامل داغ شدن موتور در مسیرهای طولانی، ضعیف شدن کولر، و خروج بخار از کاپوت است. شست‌وشوی دوره‌ای رادیاتور، بررسی و تمیز کردن پره‌ها و تعویض منظم مایع خنک‌کننده بهترین راه برای پیشگیری از جوش آوردن خودرو است. رعایت این نکات ساده به حفظ عملکرد بهینه موتور و جلوگیری از هزینه‌های سنگین تعمیر کمک می‌کند.
نشت از واشر سرسیلندر
واشر سرسیلندر بین موتور و سرسیلندر قرار دارد و مانع ورود گازهای موتور به سیستم خنک‌کننده می‌شود. خرابی آن باعث می‌شود گاز وارد سیستم شود، آب کم شود و حتی روغن و آب با هم ترکیب شوند. علامت‌ها شامل دود سفید از اگزوز، کم شدن سریع سطح آب و داغ شدن غیرطبیعی موتور است. این مشکل بسیار جدی است و باید سریعاً توسط مکانیک تعمیر شود تا از آسیب شدید به موتور جلوگیری شود. پیشگیری شامل استفاده از روغن و ضدیخ با کیفیت، بررسی دوره‌ای واشر و سرویس به موقع موتور است تا عمر آن افزایش یابد و خطر جوش آوردن خودرو کاهش یابد.
خرابی درب رادیاتور
درب رادیاتور فشار مناسب را در سیستم خنک‌کننده نگه می‌دارد. اگر درب خراب باشد، فشار کاهش یافته و مایع خیلی زود به جوش می‌آید. نشانه آن خروج بخار از درب رادیاتور و پایین آمدن سطح آب است. تعویض ساده درب رادیاتور می‌تواند جلوی مشکلات جدی موتور را بگیرد و هزینه تعمیرات بعدی را کاهش دهد. بررسی مرتب درب و استفاده از قطعات باکیفیت باعث می‌شود سیستم خنک‌کننده همیشه تحت فشار مناسب کار کند و موتور کمتر داغ شود. رعایت این نکات ساده، عمر موتور و قطعات سیستم خنک‌کننده را افزایش می‌دهد. در این بخش انتخاب قطعات جایگزین استاندارد مثل لوازم یدکی دیار یا برندهای مشابه می‌تواند مانع خرابی مجدد شود.
خرابی شلنگ‌های رادیاتور
شلنگ‌ها مسیر حرکت مایع خنک‌کننده هستند. ترک‌خوردگی، پارگی یا خمیدگی شلنگ‌ها باعث اختلال در جریان آب یا نشتی می‌شود. علامت آن لکه‌های آب زیر ماشین و افت ناگهانی سطح آب است. تعویض شلنگ‌های قدیمی و بررسی مرتب آن‌ها ساده‌ترین روش پیشگیری از جوش آوردن موتور است. همچنین استفاده از شلنگ‌های با کیفیت و مقاوم به گرما و فشار، عملکرد سیستم خنک‌کننده را بهینه نگه می‌دارد و از آسیب‌های احتمالی موتور جلوگیری می‌کند. رعایت این نکات ساده، امنیت و عمر موتور را افزایش می‌دهد.
کمبود روغن موتور
روغن موتور علاوه بر روانکاری قطعات، بخشی از حرارت موتور را هم جذب می‌کند. وقتی سطح روغن کم باشد، اصطکاک بین قطعات زیاد شده و حرارت موتور افزایش می‌یابد. حتی اگر سیستم خنک‌کننده سالم باشد، باز هم موتور داغ می‌کند. علامت‌ها شامل روشن شدن چراغ روغن، صدای غیرطبیعی موتور و کاهش عملکرد روانکاری است. بررسی مرتب سطح روغن، تعویض دوره‌ای و استفاده از روغن باکیفیت ساده‌ترین روش پیشگیری از جوش آوردن خودرو و آسیب به موتور است. رعایت این نکات عمر موتور را افزایش می‌دهد و هزینه‌های تعمیر سنگین را کاهش می‌دهد.
استفاده از مایع خنک‌کننده نامناسب
استفاده از آب خالی یا ضدیخ بی‌کیفیت اشتباه است. آب خالی زود جوش می‌آورد، باعث رسوب و خوردگی می‌شود و عملکرد سیستم خنک‌کننده را کاهش می‌دهد. ضدیخ استاندارد، نقطه جوش را بالا می‌برد و از زنگ‌زدگی و خوردگی جلوگیری می‌کند. استفاده از مایع بی‌کیفیت باعث جوش آوردن سریع موتور می‌شود و عمر قطعات کاهش می‌یابد. همیشه از ترکیب ضدیخ و آب مقطر با کیفیت استفاده کنید و هر چند وقت یک‌بار مایع خنک‌کننده را تعویض کنید تا موتور سالم بماند و سیستم خنک‌کننده عملکرد بهینه داشته باشد.
رانندگی طولانی در سربالایی‌ها یا ترافیک سنگین
رانندگی طولانی در مسیرهای سربالایی یا ترافیک سنگین فشار زیادی به موتور وارد می‌کند. جریان هوا کاهش می‌یابد و سیستم خنک‌کننده مجبور است بیشتر کار کند. این شرایط باعث افزایش دمای سریع موتور و احتمال جوش آوردن آن می‌شود. از علائم جوش اوردن ماشین به دلیلی رانندگی طولانی شامل بالا رفتن آمپر، ضعیف شدن کولر و خروج بخار از کاپوت است. در چنین شرایطی بهتر است کولر خاموش شود و ماشین در توقف‌های طولانی درجا کار نکند. رعایت این نکات ساده کمک می‌کند موتور خنک بماند و از آسیب جدی جلوگیری شود. در چنین شرایطی علاوه بر رعایت اصول رانندگی، داشتن قطعات جایگزین مطمئن مثل لوازم یدکی وانا برای مواقع ضروری می‌تواند به راننده کمک کند.
روشن بودن کولر در ترافیک سنگین
کولر بار اضافی روی موتور ایجاد می‌کند. در ترافیک سنگین، جریان هوا کم است و موتور همزمان باید انرژی بیشتری برای کولر صرف کند. این ترکیب باعث داغ شدن سریع موتور و جوش آوردن آن می‌شود. نشانه‌ها شامل بالا رفتن آمپر، خروج بخار از کاپوت و کاهش عملکرد کولر است. خاموش کردن کولر در ترافیک، توقف‌های طولانی و رعایت فاصله مناسب باعث کاهش فشار روی موتور و جلوگیری از جوش آوردن خودرو می‌شود. این نکات ساده عمر موتور و سیستم خنک‌کننده را افزایش می‌دهند.
علائم هشداردهنده جوش آوردن خودرو
شناخت علائم جوش اوردن ماشین اهمیت زیادی دارد. اگر راننده زود متوجه شود، می‌تواند قبل از آسیب جدی اقدام کند. جوش آوردن خودرو معمولاً به دلیل مشکل در سیستم خنک‌کننده رخ می‌دهد و می‌تواند باعث خراب شدن قطعات مهمی مانند واشر سرسیلندر یا رادیاتور شود. تغییرات در آمپر آب، خروج بخار از کاپوت، صدای غرغر از رادیاتور یا کاهش ناگهانی سطح مایع خنک‌کننده از نشانه‌های هشداردهنده هستند. با مشاهده این نشانه‌ها، بررسی سریع قطعات مرتبط و انجام اقدامات اولیه مثل بررسی مایع، هواگیری سیستم و سرویس فن می‌تواند از مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری کند. در جدول زیر، راهکارهای اولیه، بخش‌های مرتبط و علائم هشداردهنده جوش آوردن خودرو به طور کامل آورده شده است.
|
راهکار اولیه |
بخش مرتبط خودرو |
علائم |
|
بررسی سطح مایع و تعویض قطعات معیوب |
ترموستات، واتر پمپ |
بالا رفتن آمپر آب |
|
توقف فوری و بررسی نشتی |
واشر سرسیلندر، درب رادیاتور |
خروج بخار از کاپوت |
|
هواگیری سیستم و تعویض درب رادیاتور |
وجود هوا در سیستم خنک‌کننده |
صدای غرغر یا حباب از رادیاتور |
|
بررسی نشتی پنهان و تعمیر |
شلنگ‌ها، واشرها |
کاهش سطح مایع بدون نشتی مشخص |
|
سرویس فن و تمیز کردن پره‌ها |
فن رادیاتور، رادیاتور |
افت عملکرد کولر همراه با داغی موتور |
این علائم جوش اوردن موتور ماشین هشداری هستند که نباید نادیده گرفته شوند.
موقع جوش آوردن ماشین چه کنیم؟
این سؤال بسیاری از رانندگان است: موقع جوش اوردن ماشین چه کنیم؟ در چنین شرایطی باید خونسرد باشید و اقدامات زیر را به ترتیب انجام دهید:
✔️خودرو را در مکانی امن متوقف کنید.
✔️موتور را خاموش کنید تا حرارت بیشتر تولید نشود.
✔️کاپوت را بالا بزنید تا هوا جریان یابد.
✔️هرگز درب رادیاتور را وقتی داغ است باز نکنید. این کار بسیار خطرناک است.
✔️اجازه دهید موتور ۱۵ تا ۳۰ دقیقه خنک شود.
✔️پس از خنک شدن، سطح مایع خنک‌کننده را بررسی کنید. در صورت کمبود، با مایع مناسب پر کنید.
✔️اگر فن یا شلنگ خراب است، بدون تعمیر نمی‌توانید به راه ادامه دهید.
✅در صورت تکرار مشکل، با مکانیک یا امداد خودرو تماس بگیرید.
چگونه از جوش آوردنخودرو جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری جوش اوردن ماشین، رعایت این نکات ضروری است:
🔹بررسی منظم سطح مایع خنک‌کننده و پر کردن آن در صورت کمبود.
🔹استفاده از ضدیخ و مایع استاندارد.
🔹سرویس دوره‌ای رادیاتور و شست‌وشوی آن برای جلوگیری از رسوب.
🔹بررسی سلامت واتر پمپ و تسمه آن.
🔹تعویض به موقع روغن موتور.
🔹سرویس دوره‌ای فن رادیاتور و مطمئن شدن از روشن شدن آن در ترافیک.
🔹بررسی ترموستات و تعویض در صورت گیر کردن.
🔹جلوگیری از رانندگی طولانی با بار سنگین یا در سربالایی بدون استراحت به خودرو.
🔹استفاده درست از کولر، مخصوصاً در ترافیک سنگین.
🔹بررسی منظم درب رادیاتور و تعویض آن اگر فشار را نگه ندارد.
✅با رعایت این نکات ساده، احتمال اینکه خودرویتان جوش بیاورد به حداقل می‌رسد.
جمع‌بندی: سلامت خودروی شما در گرو توجه به سیستم خنک‌کننده
در این مقاله تمام موارد مربوط به علت جوش اوردن ماشین، علائم جوش اوردن ماشین و اینکه موقع جوش اوردن ماشین چه کنیم را بررسی کردیم. همچنین روش‌های پیشگیری و نکات مهم برای افزایش عمر موتور را بیان کردیم. یادتان باشد: سلامت سیستم خنک‌کننده به معنای سلامت موتور خودرو است. پس با سرویس به موقع، استفاده از مایع مناسب و توجه به علائم هشداردهنده، از هزینه‌های سنگین جلوگیری کنید. توجه نکردن به علائم هشداردهنده ممکن است باعث خرابی‌های جدی و هزینه‌های زیاد شود. سرویس به موقع، استفاده از مایع مناسب و توجه به نشانه‌ها بهترین روش برای حفظ سلامت موتور است. در نهایت، مراقبت از سیستم خنک‌کننده نه تنها جلوی جوش آوردن خودرو را می‌گیرد، بلکه باعث طول عمر بیشتر خودرو و آرامش خیال راننده می‌شود.
برای تهیه انواع لوازم یدکی خودرو، به وب‌سایت لوازم یدکی ایوب سر بزنید و با خیال راحت، قطعات مورد نیاز خود را تهیه کنید.
سوالات متداول
۱- علت جوش اوردن ماشین چیست؟
کمبود آب رادیاتور، خرابی فن، ترموستات یا گرفتگی رادیاتور از دلایل اصلی جوش اوردن ماشین هستند.
۲- علائم جوش اوردن ماشین کدامند؟
بالا رفتن آمپر آب، خروج بخار از کاپوت و صدای غرغر از رادیاتور مهم‌ترین نشانه‌ها هستند.
۳- در صورت جوش آوردن ماشین چه کنیم؟
ماشین را متوقف کنید، موتور را خاموش کنید، اجازه دهید خنک شود و سپس سطح آب را بررسی کنید.
۴- چرا جوش آوردن موتور ماشین خطرناک است؟
چون ممکن است باعث سوختن واشر سرسیلندر و آسیب جدی به موتور شود.
۵- موقع جوش آوردن ماشین چکار کنیم تا از آسیب جلوگیری شود؟
خونسرد باشید، درب رادیاتور را باز نکنید و پس از خنک شدن خودرو، سطح مایع را بررسی کنید.